Liefst twaalf jaar heeft het geduurd, maar sinds gisteren is domein De Merel in publieke handen. Kempens Landschap is nu eigenaar van 72 hectare landbouw-grond en het Agentschap voor Natuur en Bos van 52 hectare bosgrond.
“Hiermee is de groene long voorgoed gevrijwaard”, reageert Inga Verhaert van Kempens Landschap enthousiast. Alleen maar tevreden gezichten in het gemeenschapscentrum Jan vander Noot, nu de aankoop van 128 hectare landbouw- en bosgrond op De Merel definitief is. “Een aankoop van ruim 2 miljoen euro, waarvoor de provincie inzake Bebouwd Perifeer Landschap met ruim 600.000 euro ook stevig in de buidel heeft getast”, zegt Philippe De Backer, de directeur van Kempens Landschap. “Het is zo’n groot domein, zo’n belangrijke groene long, dat we hiervoor zeker extra krediet wilden uittrekken. Het domein is uniek door zijn verwevenheid van landbouw, bos, zijn waardevolle agrarische landschap en de ruimte voor dag- en verblijfsrecreatie”, zegt Inga Verhaert. “Het domein De Merel staat nu een mooie nieuwe toekomst te wachten. We hebben er altijd naar gestreefd om de versnippering van het gebied tegen te gaan en dat is nu gelukt. We kunnen de inwoners de open ruimte, het landschap en het erfgoed teruggeven”, zegt Philippe De Backer.
Huisvuil
Nochtans waren er in de afgelopen 120 jaar wel heel andere plannen met het gebied dat bekend stond als ‘de mestpacht’. “Nadat Antwerps gemeenteraadslid François Xavier De Beuckelaar in 1897 bijna 148 hectare voor 55.000 frank had gekocht, meerden er al snel schepen met mest en huisvuil van de stad Antwerpen aan. In 1912 werd er zelfs een bunker van gewapend beton gebouwd om 10 miljoen liter beer op te slaan. Vandaag is het een vleermuizenhotel”, weet Freddy Heye van Natuurpunt. “In 1926 kwam het domein in handen van de dienst stadsaanplantingen en kwamen er boom- en plantkwekerijen. Het was pas met de oprichting van Sodipa in 1950 dat er voor het eerst sprake was van recreatie voor het stadspersoneel op De Merel. Twee jaar later opende het kampeercentrum De Groene Linden, nog eens acht jaar later werd een restaurant voor 250 personen gebouwd en in 1962 kwamen er veertig kamers bij. Met twee voetbalvelden, zes tennisterreinen en een sportchalet was de recreatie compleet.” De gebouwen van weleer werden intussen al lang allemaal afgebroken, de tennischalet staat er nog. Dat het groene karakter vandaag dan toch gevrijwaard is, heeft heel wat voeten in de aarde gehad. “Je mag niet vergeten dat er tot in 2003 in Brecht nog plannen bestonden om het hele gebied te kopen en om te vormen tot een vakantiepark, met een binnenmeer met aanlegsteigers langs het kanaal. Er is toen veel protest gerezen en dat plan is gelukkig niet doorgegaan”, zegt burgemeester Luc Aerts (CD&V). “Er waren toen negenduizend bezwaarschriften”, herinnert Heye zich nog.
De onderhandelingen met de stad Antwerpen (AG Vespa) lopen al sinds 2003. In 2009 en 2010 kon de gemeente Brecht dan 13 hectare kopen voor 1,9 miljoen euro, voor dagrecreatie. Nu verkoopt de stad nog eens 72 hectare landbouwgronden en 52 hectare
bos. Alleen camping De Groene Linden blijft nog in handen van de stad. Maar ook dat kan nog veranderen. “Het moest vijftien jaar een sociale camping blijven, maar die termijn loopt binnen enkele jaren af. Wellicht zullen er dan vakantiehuisjes komen, want het is een zone voor verblijfsrecreatie. Ik hoop dat het een duurzame camping blijft”, haalt Heye in de marge toch een kleine bezorgdheid aan.
Ambitie
Nochtans is AG Vespa ook vandaag blij om met de verkoop te kunnen bijdragen aan de vrijwaring van De Merel. “Een grote verworvenheid”, benadrukt schepen van Landbouw Annemie Van Dyck (CD&V). “Ik ben heel blij dat de landbouwgrond in handen van
de Brechtse boeren is gebleven. Die kunnen het blijven pachten en het land bewerken.”
Nu de aankoop rond is, kunnen de geplande natuurbeheerprojecten van start gaan. “De eerste cruciale stap is gezet. De ambitie is nu om aan de rand van het gebied de coniferen, die intussen hun leeftijd hebben bereikt, te rooien en zo vanop de Schotensteenweg een open raam te creëren naar het mooie natuurdomein. Dat is lang afgeschermd geweest. Er zijn plannen om er een hoogstammige boomgaard te creëren”, licht De Backer al een tip van de sluier.
Jurgen Rombout, regiobeheerder bij het Agentschap voor Natuur en Bos, hoopt nu onder meer de biodiversiteit en natuurwaarden in het domein te kunnen verhogen. “We zullen een beheerplan opmaken en in samenspraak met de andere partners kijken of er ruimte is voor onder meer wandel-, fiets- en ruiterroutes”, stelt hij.
Elke Lamens
Inga Verhaert 