Onderwijs moet voor iederéén toegankelijk zijn
Geen gejengel, da’s een hele luxe. Zo was ik laatst getuige van een scène zoals er zich wellicht elf-en-dertig per dag afspelen in het land rond deze tijd. Moeder van pakweg half de veertig, gestrest en duidelijk geïrriteerd herhaalt op monotone wijze tegen haar zoon van ongeveer twaalf dat zijn boekentas van vorig jaar nog prima is. En dat de Angry Birds versie écht niet noodzakelijk is om op de nieuwe school te starten. Beetje verderop eenzelfde repliek over pennenzak. En mappen. Waarop gejengel in toonhoogte stijgt tot mensen nieuwsgierig omkijken om te zien waar het kabaal om gaat.
‘k Heb me al langer afgevraagd waar het spreekwoord ‘een kinderhand is gauw gevuld’ vandaan komt. Want zo gauw is de hand van een twaalf à dertienjarige niet vol. Bij die eerste twee jaren in het middelbaar komen heel wat spullen en kosten kijken. Het HIVA maakte er een lijvige studie over. De Koning Boudewijn Stichting deed een follow-up in 2009. We hebben geen reden om te denken dat de prijzen sindsdien gevoelig zouden zijn gedaald. Het is duidelijk dat ouders van leerlingen in die eerste graad heftige facturen te slikken krijgen. Bedragen van rond de 900 euro zijn geen uitzondering. En dan is het nog maar de vraag of daar werkelijk álles in zit. Hallo? Voor een eerste jaar middelbaar? Da’s verdorie meer dan een jaar hogeschool of unief! De mensen van VOKA die laatst nog riepen dat ons hoger onderwijs te goedkoop is – “het inschrijvingsgeld moet de Ipad-prijs volgen want die kunnen de studenten zich toch ook allemaal veroorloven”- vergissen zich. Ons hoger onderwijs is niet te goedkoop. Maar het eerste jaar van de middelbare school is op vele plekken schandalig veel te duur.
Bij de provincie Antwerpen heb ik vorig jaar een werkgroep bij elkaar geroepen van scholen uit alle netten. Om samen een jaar lang te werken aan kostenbeheersing op school. Specifiek voor die eerste graad. Dat werk was intensief en moeilijk. Maar tegelijkertijd zeer beloftevol. Zonder gêne is er tussen leraren, directies, mensen van de boekhouding, onderwijsnetten en ook het ministerie van Onderwijs en anderen gepraat over de noodzaak tot die kostenbeheersing. Het werk resulteerde in een aantal beleidsaanbevelingen voor directies, inrichtende machten, ouders en de minister van Onderwijs.
Er werden veel praktische tips uitgewisseld die een beheersing van de schoolkosten vergemakkelijken. Een domiciliëring opzetten bijvoorbeeld. Ouders betalen dan maandelijks een kleiner bedrag in plaats van één of twee keer per jaar een grote som. Tweedehandsboeken ter beschikking stellen. Uitstappen in de nabije omgeving. De tips zijn niet per se kernfysica, maar wel nuttig en hanteerbaar. Nu gaan we de groep scholen nog uitbreiden en verder werken aan een verfijning van de beleidsvoorstellen.
De minister van Onderwijs, Pascal Smet, krijgt alvast de reeks aanbevelingen mee om er ook op Vlaams niveau mee aan de slag te gaan. Om bijvoorbeeld een vaste kostprijs per studierichting vast te leggen. Of om de verificateurs ook te laten nagaan of de tarieven die scholen per opleiding opgeven ook effectief gevolgd worden. Bij de provincie Antwerpen, inrichtende macht van een vijftal grote scholen technisch en beroeps, willen we tegen september 2013 klaar staan met een maximumfactuur voor onze eerste graad. Eventueel doen we dat samen met de partners in onze scholengemeenschap. We willen voor 250 Euro een all-in eerste jaar. Het stedelijk onderwijs in Antwerpen deed het al voor. Wij willen het nu realiseren inclusief meerdaagse uitstappen.
Ik vind dit belangrijk. Omdat ons onderwijs voor iederéén toegankelijk moet zijn. Omdat we ook zeker geen extra drempels moeten opwerpen voor mensen die technisch/beroeps willen studeren (veiligheidsschoenen, werktuigen, koksmessen, … ze kosten nu eenmaal meer dan een Griekse grammatica). Maar ik vind het vooral belangrijk voor dat jonkie van twaalf. Hij begint straks aan een groot avontuur: de middelbare school. Daar moet hij onder gelijken zijn, met dezelfde grote kansen op succes. Hij moet er gestimuleerd en geïnspireerd worden om zich helemaal te ontplooien. Niet van meet af aan apart, anders. Omdat zijn mama toevallig niet het budget heeft dat de school wenselijk acht voor ‘haar’ publiek.
Inga Verhaert 