Vandaag opent de Provincie Antwerpen aan Park Spoor Noord een nieuwe technische campus voor de AP Hogeschool. Studenten vinden er een state of the art omgeving om te studeren en zich klaar te stomen voor de arbeidsmarkt en het leven. Technisch geschoolde professionele Bachelors stromen doorgaans vlot door naar de arbeidsmarkt. De locatie van de nieuwe campus is dan ook niet toevallig gekozen: in de armen van de Antwerpse haven. Perfect om verder te werken aan de band met het (internationale) bedrijfsleven.
De Provincie investeert met deze nieuwe campus in de stad. Met architectuur en groen. Maar nog belangrijker: we investeren met deze campus in mensen. Ondanks brutale overvallen op provinciale middelen door de Vlaamse overheid blijft onderwijs en goede infrastructuur voor het provinciebestuur van Antwerpen prioritair. Om de eenvoudige reden dat brein en branie van jonge mensen onze enige grondstoffen zijn. En dus bouwen we, met bijeen geharkte centen, in stilte voort.
Enkele jaren geleden sprak ik bij de opening van een andere campus nog over de democratisering van ons hoger onderwijs en het Aanmoedigingsfonds van toenmalig onderwijsminister Frank Vandenbroucke. Het fonds zorgde er voor dat het hoger onderwijs meer studenten kon aantrekken die hindernissen ondervinden om voort te studeren. Hindernissen zoals taal, achtergrond, een fysieke beperking…
De Artesis-Plantijn Hogeschool in Antwerpen heeft altijd aanspraak gemaakt op het Aanmoedigingsfonds. Logisch, want we bedienen in de stad Antwerpen een erg divers publiek. Een groot deel van onze studenten behoort tot een kansengroep. Maar liefst 14 % van de eerstejaars komt uit het BSO, een opmerkelijk verschil met de universiteit. Studenten met een migratieachtergrond maken vandaag ongeveer 30 procent uit van onze hogeschoolpopulatie. En dat percentage zal de komende 20 jaren zeker verder stijgen.
Met de middelen uit het fonds kon een team gemotiveerde mensen studenten begeleiden die het hard nodig hebben. Zoals de jongen die na de waterval ASO-TSO-BSO dan maar ging werken. En na een tijdje toch wilde gaan studeren als werkstudent. Niet simpel, maar met de nodige taal- en andere studieondersteuning heeft hij het gehaald en krijgt hij nu een hele groep in zijn kielzog.
Dat Aanmoedigingsfonds is nu in bijna stilte geschrapt. De overheid heeft daarmee een besparing gerealiseerd. Maar wel een relatief kleine van 6 miljoen euro. Of 25 euro per student. Wat als je het Aanmoedigingsfonds toch overeind had gehouden? Als je zelfs maar 1% van de jongeren uit kansengroepen kunt laten doorstromen in het hoger onderwijs, dan heb je je geld er al weer uit. Want wat is de grote kost? Mensen laten aanmodderen en hen laten uitstromen zonder diploma. Dat kost de maatschappij veel méér geld: je stuurt gedemotiveerde jongeren zonder diploma en zonder veel kansen naar de arbeidsmarkt. Kostelijk dus. En onverantwoorde verkwisting van menselijk kapitaal.
De Vlaamse overheid heeft in alle stilte een amalgaam aan besparingsmaatregelen en herschikkingen van middelen doorgevoerd die een negatieve invloed hebben op ons onderwijs. Hogescholen die werken in een grootstedelijke context – zoals AP Hogeschool Antwerpen – zijn hier de grootste dupe van. Hogescholen lopen miljoenen euro’s mis door de afschaffing van de terugbetaling van het woon-werkverkeer van hun medewerkers, een forse stijging van hun patronale bijdragen en het uitblijven van extra middelen voor een sterk groeiend studentenaantal.
De combinatie van al deze besparingen/kosten en het wegvallen van het Aanmoedigingsfonds maakt het voor een hogeschool in de grootstad wel érg moeilijk. Het lijkt wel of we op de Sinksenfoor staan: alle ballen prijs. Waar er maar iets af kán genomen worden, zijn we ’t kwijt. We gunnen de universiteiten en hogescholen in andere regio’s absoluut hun middelen. Ook daar zijn ze hard nodig. Maar voor het hoger onderwijs in Antwerpen komt de stille besparingsgolf wel érg hard aan.
De toekomst oogt momenteel niet bemoedigend zonder Brussel – norm, zonder middelen voor het manifest aanwezige extra werk. En toch zet de AP hogeschool het werk voort dat vroeger betaald werd door Vlaanderen. Want het is niet omdat de middelen verdwijnen, dat het extra werk weg is! Dat zou wel heel simpel zijn. En dus blijft AP blijft zich, net als de provincie, in stilte inzetten voor kwaliteitsvol onderwijs om alle studenten dezelfde kansen te bieden.
Wij zijn namelijk trots op de vlag waaronder we varen: die van een vooruitstrevende, zeer diverse en multiculturele hogeschool in een stedelijke context. En daar zullen we nooit stil over zijn.
Inga Verhaert
Gedeputeerde voor Onderwijs Provincie Antwerpen
Toekomstig voorzitter AP Hogeschool Antwerpen
Inga Verhaert 